1400’lerde Ayasofya’da müzik nasıl bir şeydi?
1400’lü yıllarda Bizans İmparatorluğu’na ışınlansak; yer Ayasofya… Camlardan süzülen ışıklar, mermerler, o yükseklik, o hacim, insanlar, hisler, kubbe, ortam… Bir grup insan bu ilahiyi söylüyor… Ses etkileyici! Dinleyin. Bu arada konu eski müziklerden açılmışken, dünyanın en eski müziğini de yazının sonuna ekledim
Bu araştırmayı okuyalı bir seneyi geçti sanırım; Ayasofya henüz cami değildi. Geçenlerde merak edip zor buldum. O yüzden bloga da eklemek istedim. Stanford Üniversitesi’nden bir sanat tarihçisi -Prof. Bissera Pentcheva- ile bir akustik mühendisi -Sam Harnett-, Ayasofya’da 1400’lü yıllarda bir Bizans ilahisinin nasıl duyulacağını, akustiği merak etmiş.
“Bir balon patladığında, içinde bulunduğu her yerin karakterine bürünen keskin ve hızlı bir ses çıkarır. Mekanın akustiğini gerçekten duyarsınız. Alan, sesle etkileşime girerek dinleyicilere geometri, boyut, mevcut malzemeler ve bu tür şeyler hakkında bilgileri verir” diyor Harnett. Benim aklımın almadığı bir şey, en azından bu kadar bilgi ile… Ama haberde -İngilizce bilenler için- ayrıntılar var.
Prof. Pentcheva, şimdi cami, o dönemde de müze olan Ayasofya’da balon patlatma görevini üstleniyor ve İstanbul’a geliyor, Ayasofya’ya kimse yokken giriyor, görevli balonu patlatıyor ve ses kaydediliyor.
Ayasofya’nın akustiği belirleniyor, bir parça yazılıyor ve dini koro müzikleri söyleyen Cappella Romana adlı grup da bunu seslendiriyor.
İşte Ayasofya’da, 1453 öncesinde duyulabilecek bir ses… Ayasofya’yı hep müze haliyle gördüm, bugün cami haliyle dualar okunuyor muhtemelen, ses etkileyici… İşte bir Bizans ilahisi
DÜNYANIN EN ESKİ ŞARKISINI DA ŞURAYA EKLEYEYİM
Bu arada… Konu bir dönemlerin müziğiyken… Titreşimleri, Milattan Önce 14. yüzyıldan günümüze ulaşan, dünyanın en eski şarkısı bu imiş: “Hurri İlahisi”. Meyve bahçelerinin tanrıçası Nikkal’e adanmış. 3 bin 400 yıllık melodi, 1950’lerde Şam-Ugarit harabelerinde, çivi yazısı kil tabletlerde bulunmuş.