
Türkiye’nin bir ‘Mozaik Yolu’ oluyor
‘Baharat Yolu, İpek Yolu’ gibi bir ‘Mozaik Yolu’muz niye olmasın? Oldu. Fikir babası İlber Ortaylı; ONE Derneği Antep’ten Maraş’a, Urfa’dan Antakya’ya uzanan muhteşem projeyi hayata geçiriyor
Tarihin her döneminde zenginin zenginliğini göstermek ya da tarihe “Ben de buradaydım” notu düşmek için yaptığı şeyler var. Özellikle de ‘sonradan zenginlerin’. İşte kimi savaş çıkarıyor, kimi kendi adına besteler yaptırıyor, nadir ki kimi yardım etmeye çalışıyor, kimi köpeğine pırlanta giysi yaptırıyor, kimi de sanatta buluyor ‘derdinin dermanını’… Ve Allah’tan onlar var ki, tarihi gıybetli anlatmayı da pek seven Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın değimiyle ‘gösteriş sever’ yeni zengin yarışının da etkisiyle bugün biz de mozaik zenginiyiz.
Tabii bir kez daha, bu zenginliğimizi umursamadan yaşıyoruz…
Gaziantep
, ‘Müze’nin de şöhretiyle en bildiğimiz… Oysa mesela Urfa Edessa Mozaikleri… Benzersiz.
DÜNYANIN EN KIYMETLİSİ
Mesela Haleplibahçe Amazonlar Mozaiği; ‘dünyanın en kıymetli mozaiği’ bile deniyor onun için. Fırat Nehri’nin 4 mm2 boyutlu orijinal taşlarından yapılmış ve dört Amazon kraliçesinin Helence isimleriyle aynı panoda betimlendiği tek örnek.


Kahramanmaraş Germenicia Antik Kenti; mozaiklerinden o dönemin mimarisini, yerleşimlerini anlayabileceğimiz eşsiz eserler.
Ve Tunus’un Bordo kentinden sonra dünyanın en büyük ikinci mozaik müzesine sahip Antakya! Yeni müze (görmeyen kalmasın çok güzel), hâlâ devam eden kazıların bitmesiyle dünya birincisi bile olabilir… Söylenecek şey çok da benim bunları anlatma nedenim bir proje…
HEM YEMELİ, HEM TARİHLİ TUR
Türkiye kültürlerini, doğal ve tarihi mirasını koruyup tanıtmak için girişimlerde bulunan, çalışmalarına Göbeklitepe’den başlayan Ortak Nesiller Entegrasyonu (ONE) Derneği, şimdi de ‘Mozaik Yolu Projesi’ne can veriyor.
Dernek, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyeleri’nin desteği ve Şölen’in sponsorluğuyla iki yıl boyunca bu mozaik güzergahını Türkiye ama özellikle de yurtdışında tanıtacak.
Bir tur düşünün; tarihi değerleri kadar, mutfaklarıyla da birbiriyle yarışan dört şehir.

Antep’ten, Urfa’ya Maraş’tan Hatay’a hem muhteşem yemekler yiyerek, hem de mozaik zenginliğinin içinden geçerek geziyorsunuz. Tatilsa bir ‘Mozaik Yolu’ turu başlatacak, tabii bölge ‘rahatlayınca’!
PRENSLER, PRENSESLER…
Yurtdışı tanıtım etkinliklerinin ilkiyse 11 Şubat’ta İsviçre’nin Gstaad kentinde… Niye orası, niye bir kayak bölgesi? Elgiz Müzesi’nde bize projeyi anlatan ONE Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Demet Sabancı Çetindoğan, “Dünyanın çok önemli isimleri, yüksek kesim sosyetesi şu dönemde orada” diyor. Çünkü hedef kitle diplomatik çevreler, uluslararası yatırımcı ve iş insanları, kültür ve sanata yatırım yapan kuruluşların temsilcileri, sanatçılar ve akademisyenler…

Verilecek 100-150 kişilik özel davetten bahsedilirken Sevan Bıçakçı’nın mozaikli mücevherlerinden, Özlem Süer tasarımı kıyafetlerden, Türk lezzetleriyle oluşturulmuş özel mönülerden söz açılıyor arada prenslerin, prenseslerin isimleri geçiyor.
Ardından İtalya’da Venedik Guggenheim Müzesi’ndeki lansman gerçekleşecek. 2017’de ise tanıtım etkinlikleri Victoria and Albert Museum (İngiltere) ve Smithsonian Institute’a (Amerika) taşınacak.
FİKİR BABASI İLBER ORTAYLI
Projenin fikir babası ise bize projeyi anlatırken Palmira Antik Kenti’nden kaçırılan eserleri alan, ‘yeni California zenginlerini’ (maalesef Türkiye üzerinden nasıl kaçırıldığını daha önce yazmıştım http://wp.me/p79ANb-3F) boykot etmemezi ya da ‘düzgün iş yapmayan’ Metropolitan Müzesi yerine Smithsonian’ı tercih etmemizi salık veren Prof. Dr. İlber Ortaylı. (Diyorum ya dedikodu yapacaksan da böylesini yapacaksın).

Sanat tarihçiliğinden ressamlığa, heykeltraşlıktan yazarlığa pek çok unvanın hakkını veren nadir insanlardan Gürol Sözen’in, 5 kilo 100 gram olduğunu hatırladığım kitabı ‘Anadolu Topraklarında Mozaik’ hakkındaki bir röportajı hatırlıyorum.
Sözen, 5 yıl önce Çağlayan Çevik’e şöyle diyordu:
“Sadece ‘Mozaik sanatının kervan yolu’ gibi başlıkla ya da ‘Baharat Yolu, İpek Yolu’ gibi ‘Mozaik Yolu’nun gündemi oluşturulsa, olağanüstü ilgi olur kanısındayım.
Neden Antakya, Gaziantep, Urfa’dan başlayıp Efes ve İstanbul’a uzanan bir ‘mozaik yolu’ yapmıyoruz? ‘Anadolu topraklarında mozaik, uygarlıkların büyük şölenidir’ diyebilmeliyiz.
Bugün Pompeii veya Herculaneum’daki mozaikleri görmek için her yıl milyonlarca turist ziyaret ediyor. İtalya’da, Tunus’ta daha birçok ülkedeki örneklerle karşılaştırması yapılmalı bu eserlerin. Ama farkında olmak yetmiyor; inanmamız gerek. Kendi toprağımızın hazinelerine sırt çevirmemeliyiz.”
Ne de olsa nitelikli akılların yolu bir!
Bu yazı 6 Şubat 2016 günü Nilay Örnek’in Sözcü Gazetesi’ndeki köşesinde yayımlanmıştır.